Visie: Innovatieve overheidsopdrachten, een hefboom voor lokale innovatie

Overheden worden geconfronteerd met complexe uitdagingen en maatschappelijke problemen die met traditionele middelen of werkwijzen vaak moeilijk aan te pakken zijn. Denk aan de vele uitdagingen op vlak van mobiliteit, de klimaatverandering, de zorg, digitale dienstverlening… Deze uitdagingen zijn dermate complex dat, niet alleen nieuwe dienstverleningsmodellen en processen maar ook nieuwe diensten en producten nodig zijn. Innovatieve overheidsopdrachten komen hierbij van pas. Geen enkele overheid beschikt immers over alle kennis en expertise om structurele innovatieve ontwikkelingen te kunnen doen. Een samenwerking met de markt is cruciaal.

De huidige coronacrisis zal ongetwijfeld sporen nalaten op onze samenleving en economie. De innovatiekracht van onze overheden zal cruciaal zijn om sterker uit de pandemie te komen, onze economie te doen heropleven en om kansen te creëren voor burgers en ondernemers. Net zoals tijdens de coronacrisis, zal ook ná de crisis, het lokale niveau van cruciaal belang zijn. Het is op het lokale niveau dat innovatie een impact kan maken, niet alleen voor de heropleving van de (lokale) economie maar ook voor een kwaliteitsvolle leefbare omgeving en betere, inclusieve dienstverlening.

Het is belangrijk om daarom voldoende te investeren in de verschillende instrumenten en randvoorwaarden die lokale innovatie mogelijk maken. ‘Innovatieve overheidsopdrachten’ is één van deze instrumenten. Bovendien zijn de lokale besturen grote aankopers in Vlaanderen. Zij nemen een aanzienlijk deel van de totale overheidsinvesteringen voor hun rekening. De Vlaamse lokale besturen kopen jaarlijks 1,5 miljard euro aan goederen en diensten aan. Hierbij zijn de werken nog niet meegerekend.

De VVSG is ervan overtuigd dat de methodiek van het innovatief aanbesteden een belangrijke hefboom is voor lokale innovatie. Er zijn veel winsten te boeken. In ons standpunt sommen we verschillende elementen op die maken dat innovatieve overheidsopdrachten een interessant beleidsinstrument is.

Uit een bevraging bij 77 deelnemers van lokale besturen is gebleken dat de procedures innovatieve overheidsopdrachten nauwelijks worden gebruikt door de lokale besturen. De respondenten van deze bevraging geven aan ook het Vlaams programma Innovatieve overheidsopdrachten (PIO) onvoldoende te kennen en geven aan verschillende ondersteuningsnoden te hebben.

De VVSG neemt verschillende initiatieven maar vraagt ook aan de centrale overheden om de lokale besturen te ondersteunen rond dit thema.  We doen drie concrete voorstellen:

• De opstart van een steunpunt innovatieve overheidsopdrachten voor lokale besturen
• Voorzien in een expertenpool voor diepgaand juridisch advies op maat en begeleiding
• Het faciliteren van experimenten en samenwerking met bedrijven en start-ups.