Vervoer op maatoplossingen zijn de lijm in nieuw concept basisbereikbaarheid

Op 10 juni hield de commissie mobiliteit van het Vlaams Parlement een hoorzitting met als thema 'vervoer op maat & basisbereikbaarheid'. Het ondersteuningsplatvorm vervoerregiowerking van VVSG was present op deze hoorzitting om op de vele vragen van de parlementsleden te antwoorden. Voor VVSG is het belangrijk dat de lokale besturen als gelijke partners behandeld worden in de transitie van basismobiliteit naar basisbereikbaarheid.
 

Nieuwe lanceringsdatum basisbereikbaarheid

De vervoerregio’s maken zich zorgen over de beperkte en onduidelijke timing die voorhanden is om de goedgekeurde vervoerplannen operationeel te krijgen. Door de procedure bij de raad van state met betrekking tot de aanbesteding en de opstart van de Vlaamse mobiliteitscentrale zijn er nog vele vraagtekens bij de nieuwe timing.

Voor VVSG is het belangrijk dat de keuze voor een nieuwe lanceringsdatum voorziet dat aan alle voorwaarden, zoals beschreven in de vervoerplannen van de 15 vervoerregio’s, is voldaan. Dit wil zeggen dat alle alternatieven van vervoer op maat om de blinde vlekken, ontstaan door het rechttrekken van de trajecten van kernnet en aanvullend net (flexvervoer, semi-flexvervoer, deelwagens en deelfietsen), operationeel zijn bij lancering van de nieuwe vervoerplannen.
 

Afstemmingskader nieuwe tarieven vervoer op maat

De vervoerregio’s zijn verantwoordelijk voor de tarieven voor het vervoer op maat in hun regio. Op zich is hier niets mis mee, al moeten we vermijden dat er een concurrentieslag komt tussen regio’s. Het Vlaams niveau bepaalt dus best gelijklopende parameters op basis waarvan de vervoerregio’s hun tariefstructuur autonoom kunnen bepalen.

Hiervoor creëerde VVSG een voorstel tot afstemmingskader om de starttarieven voor vervoer op maat op te maken. Onderstaande tariefpiramide helpt de vervoerregio’s om de tarieven van collectief vervoer en vervoer op maat te bepalen zonder dat de algemene doelstellingen, zoals meer combimobiliteit en duurzame verplaatsingen, in het gedrang komen.

Verdeelsleutel inkomsten gecombineerde tarieven vervoer op maat

Gecombineerde tarieven moeten de reiziger meer transparantie en comfort bieden. Om combimobiliteit alle kansen te geven zijn een protocol voor de verdeling van de ontvangsten tussen de interne operatoren en de vervoerregio’s en een vastgelegde verdeelsleutel noodzakelijk. Zo houden we vervoer op maat betaalbaar, zowel voor de reiziger als de vervoersregio's.

Gooi niet alle opgebouwde expertise weg met het badwater

Voor de VVSG is het belangrijk dat het evenwicht bewaard wordt tussen efficiëntie door schaalgrootte via de vervoerregio’s en lokale bestuurlijke autonomie. We zijn ervan overtuigd dat beiden belangrijk zijn om de reiziger centraal te stellen. Doordat de markt en operationalisering van vervoer-op-maat-oplossingen op dit moment nog onvoldoende matuur zijn, is een evolutieve aanpak aan te raden.

VVSG beveelt daarom aan om reeds bestaande succesvolle ontwikkelingen op het terrein aan te wenden en te ondersteunen, zoals de 10-jarige ervaring van Blue bike. Via een openmarkt visie kunnen duurzame oplossingen dan hun ingang vinden in het mobiliteitsaanbod, zonder dat het huidige gerealiseerde aanbod verstoord wordt. Naast deze succesvolle ervaringen kunnen kenniscentra zoals Fietsberaad Vlaanderen ingezet worden om in samenwerking met marktspelers ondersteunende opendatastandaarden te ontwikkelen voor het ontlenen van deelfietsen, zodat het integreren van deelfietsen in de mobiliteitscentrale mogelijk wordt (cfr. voorbeeld van VeloPark). Ook het (betaald) fietsparkeren in bijvoorbeeld fietskluizen zou deel moeten kunnen uitmaken van een klantgerichte vervoersketen en de bijhorende marktbevraging.
 

Geef vervoer op maat en MaaS alle kansen

Om basisbereikbaarheid, combimobiliteit en vervoer op maat alle kansen te geven zijn goede afspraken tussen overheid en privé aanbieders cruciaal. Een succesverhaal kan enkel geschreven worden als alle partners zich voor de volledige 100% engageren. Met een open geest en zonder voorafgaandelijke veto’s moet het gesprek aangegaan worden.

VVSG is ervan overtuigd dat zowel het huidige en toekomstige klantenaanbod meegenomen worden in de discussie. Abonnementen van NMBS en De Lijn mogen niet uitgesloten worden van het aanbod binnen de toekomstige MaaS-werking en stellingen als "De MaaS aanbieders rekenen dezelfde prijs voor tickets en abonnementen aan als de publieke vervoersaanbieders (geen meerprijs, geen kortingen). Dit houdt ook in dat tariefproducten niet (her)verpakt worden.", passen dan ook niet binnen deze visie.

Vanuit het lokale niveau nemen wij alvast onze verantwoordelijkheid in deze en engageren ons tegenover de MaaS-actoren om de ontwikkeling van het MaaSecosysteem te ondersteunen met flankerende maatregelen door...

1. Het aanleveren van beschikbare en relevante lokale data volgens het data voor dataprincipe.
    
2. De regelgeving en licentievoorwaarden af te stemmen met andere lokale overheden om een transparante werkomgeving te creëren.
    
3. Lokale communicatiemiddelen in te zetten om MaaS toepassingen te laten ontdekken door burgers en reizigers.
    
4. Een bemiddelaarsrol te vervullen bij conflicten op het terrein.
    
5. Het maximaal ondersteunen van een open-MaaS-ecosysteem. Lokale overheden zullen zich opstellen als volwaardige en gelijkwaardige partner voor alle MaaS- en vervoersaanbieders zowel in verplichtingen als rechten.
    
6. Paraat te staan om het MaaS afsprakenkader op gepaste tijden te evalueren en bij te sturen om de consensus ook in de toekomst alles kansen te blijven geven door proactieve advisering.

Slimme subsidiëring zorgt voor tijdswinst

Gemeentebesturen worden bij de lancering van basisbereikbaarheid  geconfronteerd met onvoorziene of moeilijk te ramen budgetten voor het operationeel maken van vervoer op maat en het ondersteunen van combimobiliteit op hun toekomstige mobipunten.

VVSG vraagt aan Vlaanderen om hier pragmatisch mee om te springen, en om de toekenning van budgetten te koppelen aan het goedgekeurde aanvraagdossier voor o.a. halte-infrastructuur, toegankelijkheidsmaatregelen, elektrificatie en de studie/ontwerp en aanleg van Hoppinpunten. Ook fasering in deelprojecten komen tegemoet aan een realistische planning op het werkveld.

Door het budget toe te kennen bij goedkeuring van het aanvraagdossier en een gefaseerde uitrol mogelijk te maken, kan het lokaal bestuur dit eenvoudiger opnemen in lokale begrotingsaanpassingen en meerjarenplannen waardoor de impact op het budget en de autofinancieringsmarge beperkt blijven.