- Onze zorgdiensten hebben handen tekort, hoe vinden we mensen die kunnen en willen helpen?
Het Agentschap Zorg en Gezondheid maakte een overzicht van mogelijke oplossingen om de capaciteit in de zorgdiensten te verhogen. Dit document biedt dus een antwoord op de vraag waar je je zoektocht naar extra ondersteuning kan starten.
Onder D. Inzetten personeel in andere dienst of bij andere werkgever vind je een opsomming van de juridische technieken om personeel in andere diensten of bij een andere werkgever in te zetten. De VVSG-pagina geeft dus aan hoe je de personeelsinzet juridisch-technisch regelt. Zie ook de aanbevelingen van het Agentschap Binnenlands Bestuur over de personeelsmogelijkheden om het werk zo goed mogelijk te blijven organiseren.
In dit kader zijn nog een aantal andere wettelijke initiatieven genomen: (Wet van 4 november 2020 inzake verschillende sociale maatregelen ingevolge de COVID-19-pandemie, BS 13 november 2020. Deze wet is echter een tweede keer gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 17.11.2020. De laatste versie wijzigt de lijst van de zorginstellingen waarvoor studenten kunnen werken. Inforum nr. 340061). Ten eerste mogen studenten tijdelijk meer arbeidsuren presteren. De arbeidstijd van studenten die in het vierde kwartaal van 2020 en in het eerste kwartaal van 2021 in de zorg- en onderwijssector aan de slag zijn, wordt niet meegeteld in het maximum aantal uren van 475 uur per jaar dat studenten normaal gezien mogen tewerkgesteld zijn. De uren studentenarbeid die tussen oktober 2020 en maart 2021 in de zorgsector en het onderwijs gepresteerd worden, zijn niet onderworpen aan socialezekerheidsbijdragen en aan bedrijfsvoorheffing (koninklijk belsuit van 30 november 2020 tot wijziging van de bijlage III van het KB/WIB 92 op het stuk van de bedrijfsvoorheffing op bezoldigingen voor studentenarbeid, BS 9 december 2020).
Ten tweede geldt er een tijdelijke versoepeling van verpleegkundige activiteiten door niet-verplegend personeel. Andere personen dan verplegend personeel (gezondheidszorgbeoefenaars maar ook derden) mogen in het kader van de coronavirus-COVID-19-epidemie ook verpleegkundige activiteiten uitoefenen De gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen bedoelde activiteiten wordt gedurende bepaalde tijd aangepast. De tijdelijke wetswijziging staat te lezen in de wet van 4 november 2020 inzake verschillende sociale maatregelen ingevolge de COVID-19-pandemi, trad in werking op 13 november 2020 en heeft een looptijd tot 1 juli 2021. Deze tijdelijke maatregel kan verlengd worden.
Verder wordt de soepele regeling voor gepensioneerden om bij te verdienen, zoals die in het voorjaar van kracht was, met terugwerkende kracht verlengd. De soepele cumulatieregelen waren opgenomen in de artikelen 3, 4 en 5 van de wet van 7 mei 2020 houdende uitzonderlijke maatregelen in het kader van de COVID-19-pandemie inzake pensioenen, aanvullende pensioenen en andere aanvullende voordelen inzake sociale zekerheid, waarvan de duurtijd beperkt was tot 31 augustus 2020. Een koninklijk besluit van 17 november 2020 heeft deze wet verlengd tot 31 maart 2021.
Ten slotte nam de federale overheid nog volgende maatregelen voor een vlotte arbeidsorganisatie in de zorgsector, het onderwijs en de contactopsporing COVID-19 (Wet van 20 december 2020 houdende tijdelijke ondersteuningsmaatregelen ten gevolge van de COVID-19-pandemie, BS 30 december 2020). De maatregelen treden in werking op 1 oktober 2020 en buiten werking op 31 maart 2021.
- Opeenvolgende arbeidscontracten voor tijdelijke werklozen: met tijdelijk werklozen kunnen opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd (minstens zeven dagen) gesloten worden, zonder dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst voor een onbepaalde tijd.
- Versoepeling terbeschikkingstelling: in afwijking van het principieel verbod mogen medewerkers ter beschikking gesteld worden van een werkgever uit de zorgsector, het onderwijs en de contactopsporing COVID-19.
- Medewerkers in loopbaanonderbreking kunnen tijdelijk hun loopbaanonderbreking schorsen om bij de eigen werkgever of bij een andere werkgever uit de zorgsector, het onderwijs en de contactopsporing COVID-19 (terug) aan de slag te gaan.
- Verhoging van het aantal vrijwillige overuren bij de werkgevers die tot de cruciale sectoren behoren van 100 naar 220 overuren voor het jaar 2020 en nogmaals van 100 naar 220 overuren voor het eerste kwartaal van het jaar 2021. De verloning voor deze overuren is vrijgesteld van belastingen (het RSZ-besluit van 28 november 1969 moet eerst nog gewijzigd worden opdat deze bijkomende overuren ook vrijgesteld zijn van socialezekerheidsbijdragen). Van deze maatregel kunnen enkel medewerkers en werkgevers die de arbeidstijdregeling van de Arbeidswet van 16 maart 1971 volgen, gebruik maken.
- Het personeelslid is arbeidsongeschikt, bijv. omwille van een corona-besmetting, wat is de geldelijke situatie van het personeelslid?
De “gewone” regels bij afwezigheid wegens arbeidsongeschiktheid gelden:
- Een contractant krijgt vanwege het ziekenfonds een arbeidsongeschiktheidsuitkering na uitputting van de periode van gewaarborgd loon bij de overheidswerkgever.
- Het statutair personeel ontvangt een wachtgeld bij disponibiliteit wegens ziekte na uitputting van het ziektekrediet
- Het personeelslid moet preventief thuisblijven en beschikt over een quarantainegetuigschrift, mag het personeelslid nog werken?
In dat geval geldt volgende cascaderegeling:
- Thuiswerk of aangepast werk, eventueel na overleg met de arbeidsarts
- (als dat niet kan) het personeelslid verplicht inhaalrust laten opnemen (dat kan enkel afgedwongen worden als personeelslid geen glijdende uren heeft)
- (als dat niet kan) In akkoord met het personeelslid: vakantiedagen of ander verlof laten opnemen
- Als dat allemaal niet kan, mag het bestuur de contractant op tijdelijke werkloosheid wegens quarantaineverlof plaatsen, ten laste van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). Aan een statutair personeelslid kan het bestuur dienstvrijstelling geven (volgens het Agentschap Binnenlands Bestuur moet het bestuur dat zelfs doen).
N.B. een kinderopvangvoorziening die een compensatievergoeding ontvangt, maar haar personeel geen tijdelijke werkloosheidsuitkering geven maar moet het salaris blijven doorbetalen (instructies K&G). De VVSG maakte voor de kinderopvangdiensten een overzichtelijk schema over de impact van de compensatievergoeding op de afwezigheid van personeel in de kinderopvang.
- Het personeelslid moet preventief thuisblijven omdat hij een hoogrisico-contact heeft gehad maar geen covid 19-symptomen vertoont, mag hij nog werken?
We verwijzen naar de aankondigingen in de media op 19.10 dat coronatesten niet meer aanbevolen worden voor wie enkel een hoog-risico-contact heeft gehad zonder symptomen te vertonen.
- De cascaderegeling (zie hoger) geldt hier in elk geval. Opdat de betrokkene, nadat stap 1, 2 en 3 niet meer mogelijk zijn, beroep kan op de tijdelijke werkloosheid als contractant, zal wellicht wel een quarantainegetuigschrift nodig zijn (en zal de betrokkene dus wel contact op moeten nemen met zijn huisarts).
- Het personeelslid moet thuisblijven omdat de school of de opvang omwille van de corona-epidemie tijdelijk sluit, hoe kan hij deze situatie combineren met zijn werk?
Diverse mogelijkheden
- Thuiswerk of aangepast werk, eventueel na overleg met de arbeidsarts
- Het personeelslid verplicht inhaalrust laten opnemen (kan enkel afgedwongen worden als personeelslid niet in glijtijdregeling zit
- In akkoord met personeelslid: vakantiedagen of ander verlof laten opnemen: sociaal verlof, onbetaald verlof…
- De contractant heeft het recht om van het werk afwezig te zijn en ondertussen een tijdelijke werkloosheidsuitkering te ontvangen in de gevallen waarin het onmogelijk is voor hun kind om naar het kinderdagverblijf, de school, of het centrum voor opvang voor personen met een handicap te gaan omwille van de corona-epidemie (nieuw vanaf 1.10.2020; zie het VVSG-nieuwsbericht en ook de berichtgeving van de RVA). Wat het statutair personeelslid betreft heeft minister voor binnenlands bestuur, Bart Somers, tijdens de digitale commissievergadering van het Vlaams Parlement van 20 oktober 2020 het volgende gezegd: aangezien de wet over de tijdelijke werkloosheid wegens sluiting van de school of opvang voor ‘werknemers’ bedoeld is, kan ze in principe alleen op contractanten van toepassing zijn. Aan de federale overheid werd niettemin de vraag gesteld, of er ook voor statutaire personeelsleden een gelijkaardige toepassing van het recht op afwezigheid kan zijn. Daarop is nog geen antwoord gekomen. Voor de statutaire personeelsleden heeft de minister verwezen naar de bestaande mogelijkheden, zoals telewerken en de mogelijkheid tot de aanvraag van verloven en afwezigheden volgens de gewone regels: jaarlijks verlof; onbetaald verlof, als het personeelslid daar recht op heeft; ouderschapsverlof; Vlaams zorgkrediet; opname overuren...
Merk op dat het contractueel personeelslid (enkel) in deze situatie de keuze heeft om zich onmiddellijk op de tijdelijke werkloosheidsuitkeringen te beroepen. Hij of zij hoeft bijvoorbeeld niet akkoord te gaan met telewerk of aangepast werk.
- De overheidswerkgever kan een deel van zijn activiteiten tijdelijk niet meer uitoefenen omwille van de corona-epidemie, wat betekent dat voor het personeel?
Het gaat bijv. om de situatie dat de gemeente zijn cultuur- of sportactiviteiten niet meer kan organiseren zonder dat (alle of sommige) medewerkers aangepast werk kunnen krijgen of in andere diensten ingezet kunnen worden. In dit geval geldt opnieuw de volgende cascaderegeling:
- Thuiswerk of aangepast werk, eventueel na overleg met de arbeidsarts
- (als dat niet kan) het personeelslid verplicht inhaalrust laten opnemen (kan enkel afgedwongen worden als personeelslid niet in glijtijdregeling zit)
- (als dat niet kan) in akkoord met personeelslid: vakantiedagen of ander verlof laten opnemen: sociaal verlof, onbetaald verlof…
- Als dat allemaal niet kan, mag het bestuur de contractant op tijdelijke werkloosheid plaatsen, ten laste van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). Door de federale regering is beslist, zo bericht de RVA, dat er vanaf 01.10.2020 (dus met terugwerkende kracht) door alle werkgevers terug een beroep kan worden gedaan op de vereenvoudigde procedure, dus ook in het geval lokale besturen een beroep willen doen op de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht omwille van gebrek aan werk door de corona-epidemie.
- Als de voorgaande opties (1-3) niet mogelijk zijn, kan het bestuur aan een statutair personeelslid dienstvrijstelling geven (volgens het Agentschap Binnenlands Bestuur moet het bestuur dat zelfs doen).
- Het personeelslid heeft zich in een rode risico-zone begeven en moet in quarantaine gaan, wat is zijn geldelijke situatie:
Onder overmacht wordt verstaan, een plotse, onvoorziene gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van partijen, die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk en volledig onmogelijk maakt. De partij die zich op overmacht wenst te beroepen mag echter geen fout hebben begaan, dat wil zeggen dat hij zich moet hebben gedragen als een normale zorgvuldige persoon. Zo kan een werknemer zich bijvoorbeeld niet beroepen op overmacht om de uitvoering van de arbeidsovereenkomst te schorsen wanneer hij is afgereisd naar een bepaald gebied terwijl hij op voorhand wist dat dit bij zijn terugkeer zou leiden tot het niet kunnen uitvoeren van de arbeidsovereenkomst. Zie de berichtgeving van de FOD Werk. De betrokkene zal dus een verlofstelsel moeten opnemen (al dan niet betaald).
- Kan de werkgever het personeelslid verplicht laten testen, bijv. in de zorg? Er zijn hierover geen uitdrukkelijke regels. Er is het recht op persoonlijke en fysieke integriteit enerzijds maar er is ook het belang van de volksgezondheid. Beide waarden moeten in balans blijven. Na interne afweging menen we dat het recht van het personeelslid om te weigeren kan overruled worden vanuit het belang van de volksgezondheid, op basis van (1) een uitdrukkelijke bepaling (bijv. een gemeentelijk reglement of een reglement van het zorgbedrijf), (2) mits het uitdrukkelijk formuleren van een gewettigd hoger doel (hier: beschermen van de volksgezondheid) en (3) mits het proportionaliteitsbeginsel gerespecteerd wordt. Met dit laatste bedoel ik dat de maatregel (preventieve testing) in verhouding moet staan tot het beoogde doel en dat je dus moet kunnen motiveren dat er geen minder verregaande maatregel mogelijk is. De verwijzing naar de instructies van het Agentschap Zorg en Gezondheid en naar de instructies en aanbevelingen van Sciensano kunnen hierbij mee de lokale beslissing schragen.
Zie de VVSG-website over de OCMW-organisatie van de hulpverlening naar aanleiding van de corona-epidemie.
Voor de situatie van de medewerkers in de dienstencheque-ondernemingen tijdens deze corona-epidemie, zie de VVSG-website over Dienstencheques naar aanleiding van de corona-epidemie.
Voor de leerlingen in duaal leren naar aanleiding van de corona-epidemie verwijzen we naar de website van Diverscity. Meer bepaald zijn er tijdelijke wijzigingen van kracht voor de invulling van de werkplekcomponent binnen de duale opleidingen zorgkundige en kinderbegeleider. Lees daarover meer op de website van Diverscity.
Zie de specifieke regels voor het personeel van het gemeentelijk onderwijs tijdens de corona-pandemie op de website van het OVSG, de koepel van het gemeentelijk onderwijs.