Situatie precair: extra plaatsen en ondersteuning nodig
De federale overheid heeft aangekondigd middelen te voorzien om de winteropvang in Brussel, die in principe op 1 april zou sluiten, met twee maanden te verlengen. Daarnaast krijgen Gent, Antwerpen, Charleroi en Liège elk 50.000 euro voor de opvang van daklozen, met als belangrijkste doelstelling het bieden van onderdak aan daklozen die vermoedelijk lijden aan COVID-19 volgens de aanbevelingen van Sciensano. (moet nog op de ministerraad bevestigd worden)
De VVSG krijgt vanuit verschillende steden en gemeenten dat een veilige opvang van daklozen moeilijk is en waarschijnlijk nog moeilijker wordt. Vooral voldoende plaatsen vinden om mensen met symptomen van COVID - 19 te kunnen isoleren is een zware opgave.
Steden en gemeenten willen mee deel zijn van de oplossing. Zij zoeken naarstig naar oplossingen. De grootste bezorgdheid en verwachting is dat de piek nog moet komen en dat de opvangcapaciteit en de nodige omkadering dan niet zal volstaan. De VVSG heeft deze problematiek aangekaart bij verschillende kabinetten die elk een stuk van de puzzel in handen hebben. Gemeenten roeien met de riemen die ze hebben, maar een bovenlokale aanpak en het creëren van extra opvangplaatsen, bijkomende begeleiding en ondersteuning is nodig:
- Extra bovenlokale opvangcapaciteit: Het is moeilijk om cijfers te plakken op de bijkomende nood aan opvangcapaciteit. Uit een eerste beperkte rondvraag blijkt wel dat bijna in elke centrumstad extra capaciteit welkom zou zijn. In de eerste plaats moet dit een antwoord kunnen bieden op het kunnen afzonderen van zieke daklozen. Dit kan regionaal georganiseerd worden. Het Rode Kruis, de civiele bescherming of het leger kunnen hier volgens ons een rol spelen!
- Extra inzetten op medische begeleiding/afzondering van zieke daklozen. Het Brusselse gewest kan hier een voorbeeld zijn.
- Vermijden van (uitvoeren van) uithuiszettingen. De Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders heeft zelf al richtlijnen, maar een Vlaams/Belgisch tijdelijk moratorium zou zinvol zijn. Er moet wel verzekerd worden dat verhuurders huur blijven ontvangen. De Vlaamse regering heeft dit ondertussen beslist.
- (Financiële) tussenkomst voor kosten die lokale besturen maken door het creëren van bijkomende plaatsen in bijvoorbeeld hotels, jeugdherbergen, … ten gevolge van afbouw in andere voorzieningen door de richtlijnen van Vlaamse/federale overheid. Ook voor de nodige begeleiding en omkadering moet aandacht zijn.
- Overleg tussen verschillende overheden en een gecoördineerd en coherent bovenlokaal (Vlaams en federaal) beleid: centraliseren van noden, bijkomende opvangplaatsen, middelen: begeleiding, medisch, financieel, handgel, mondmaskers, wasmogelijkheden voorzien, instructies aan warenhuizen voor voedseloverschotten te bedelen aan voedselbank, enz…
- Een instrument om social distancing af te dwingen bij daklozen die niet in de opvang zitten. Gemeenten zoeken hier naar middelen.
- Toegankelijk maken van gratis WI-FI kan een idee zijn om ook digitale informatie te verzekeren voor iedereen die over een smartphone beschikt. Hierover moet ook actief gecommuniceerd worden.
Maatregelen in opvang- en inloopcentra
De opvangcentra en inloopcentra van de CAW’s voor dak- en thuislozen worden niet gesloten; er worden wel maatregelen genomen om het risico op verspreiding van het coronavirus in te dijken. Zo worden groepsactiviteiten afgelast en worden maaltijden in groep vervangen door maaltijdbedeling aan huis. CAW’s wordt aangeraden contact op te nemen met het lokaal bestuur om noodopvang te voorzien voor zieke bewoner als ze er zelf niet in zouden slagen en om de maaltijdbedeling aan huis te organiseren.
Tijdelijke opvang door sociale verhuurder mogelijk
Omwille van de uitzonderlijke omstandigheden door de coronamaatregelen zullen sociale verhuurders tijdelijk rechtstreeks of via een intermediaire instelling alleenstaanden of gezinnen die in een noodsituatie verkeren ten gevolge van de coronavirusmaatregelen opvang kunnen verlenen.
De sociale verhuurder kan rechtstreeks een huurovereenkomst van zes maanden sluiten met de betrokken alleenstaande of het gezin. Deze huurovereenkomst valt onder titel 2 van het Vlaams Woninghuurdecreet. Als de huurovereenkomst eindigt tijdens de coronavirusmaatregelen, wordt de huurovereenkomst op verzoek van de huurder verlengd met zes maanden. Deze verlengingen kunnen gebeuren zolang de coronavirusmaatregelen aanhouden.
De sociale verhuurder kan ook extra gebruik maken van het verhuur buiten stelsel zoals bedoeld in art 55bis, eerste lid, 2° van het Kaderbesluit Sociale Huur. Dit is een verhuur aan een intermediare instelling met als doel de tijdelijke opvang van mensen in een noodsituatie. In normale omstandigheden is deze verhuur beperkt tot maximaal 1% van het patrimonium van de sociale verhuurder. Zolang de 'coronamaatregelen' gelden, kan hier van afgeweken worden om deze reden.
De extra mogelijkheden van de sociale verhuurders kan dus eventueel opportuniteiten bieden voor de opvang van dak- en thuislozen.
Daarnaast bestaat ook de mogelijkheid om gebruik te maken van de de ‘Winteropvang van dak- en thuislozen’ via de sociale verhuurders. Hierbij kan beperkt kan afgeweken worden van de vereiste kwaliteitsnormen. Door deze uitzonderlijke omstandigehden kan dit onbeperkt tot eind augustus. Normaal is eindigt deze mogelijkheid op 31 maart.
Stad Antwerpen voorziet een pasje voor daklozen in de nachtopvang. Dit geeft aan dat ze bezoeker zijn van één van de dagopvanginitiatieven. Hierdoor weet de politie dat die personen soms voor verplaatsingen, of in de periode tussen de dagopvang en het openen van de nachtopvang, op straat verblijven. Ze worden daarvoor dan niet bestraft.
Verschillende steden en gemeenten doen beroep op hotels of jeugdherbergen om daklozen veilig te kunnen opvangen.
Caritas Vlaanderen helpt!
De COVID-19-crisis wordt ook bij dak- en thuislozen steeds zichtbaarder. Caritas Vlaanderen dringt dan ook aan op bijkomende middelen voor lokale besturen en organisaties op het terrein, zodat afdoende en effectieve hulp kan worden geboden. Caritas Hulpbetoon, de hulporganisatie binnen Caritas Vlaanderen, besliste vandaag om 40.000 euro in te zetten om noden op het terrein te ledigen. Caritas voorziet onder meer hygiënische kits, slaapzakken en handgel die via de CAW’s en voorzieningen op het terrein verspreid zullen worden. Daarnaast kan Caritas Vlaanderen ook in beperkte mate extra mobiele opvangcapaciteit aanbieden wanneer het nodig is.
Samen tegen corona: 2 projectoproepen Koning Boudewijnstichting
De Koning Boudewijnstichting lanceert een urgentieoproep: Samen tegen corona: organisaties bijstaan om mensen in armoede, waaronder dak- en thuislozen, te helpen. Organisaties kunnen een forfaitaire steun aanvragen van 10.000 euro. De selectieprocedure is flexibel: dossiers worden op regelmatige basis gescreend in de komende weken, met als doelstelling zo snel mogelijk te kunnen inspelen op de behoeftes op het terrein. Let wel, lokale besturen kunnen zelf geen dossier indienen.
De Koning Boudewijnstichting lanceert een tweede een urgentieoproep: Samen tegen corona: financiële steun voor organisaties eerste lijn. Organisaties kunnen een forfaitaire steun aanvragen van 10.000 euro. In de strijd tegen corona speelt de eerste lijn een cruciale rol: thuisverpleegkundigen, zorgkundigen, huisartsen, maatschappelijk werkers, gezinszorg, ambulante diensten voor geestelijke gezondheid, apothekers, psychologen … zetten zich dagelijks in om mensen thuis zorg en ondersteuning te bieden. Deze oproep staat ook open voor lokale besturen maar niet voor hun woonzorgcentra.
